Zarówno dyskusję z ekspertem, Magdaleną Zabłocką z kancelarii DZP, jak i uczestnikami panelu zdominował temat partnerstwa publiczno-prywatnego. PPP wskazane zostało jako korzystna alternatywa dla finansowania i realizacji inwestycji, jednak uwarunkowania prawne jego wdrażania wymagają zmian na 3 zasadniczych poziomach. Można je ująć w formie następujących rekomendacji:
1. Zmiana systemowa dotycząca zasad udzielania zamówień publicznych
PPP to specyficzny rodzaj zamówienia publicznego. W sytuacji w której ustawa – Prawo zamówień publicznych (PZP) nie przyjmie kształtu umożliwiającego efektywne z niej korzystanie, także rozwój PPP będzie następował powoli. PZP nowelizowane było od momentu uchwalenia niezwykle często. Jak wiadomo, doprowadziło to do przeregulowania materii i powstania wielu wątpliwości natury prawnej. Duża część rozwiązań od lat poddawana jest krytyce. Prace nad nową ustawą doprowadziły do stworzenia projektu, który jednak podczas zakończonych niedawno konsultacji też został silnie skrytykowany. Konieczne jest zatem wprowadzenie zmian postulowanych przez podmioty go opiniujące. Dobre prawo zamówień publicznych przełoży się bezpośrednio na lepszą jakość uregulowań PPP.
2. Zmiana ustaw branżowych regulujących obszary działalności, w których PPP jest wykorzystywane
PPP nie jest instrumentem stosowanym w oderwaniu od innych regulacji. Praktyka pokazuje, że często na przeszkodzie wdrożenia PPP w danym obszarze stoją przepisy odnośnie materii, której dotyczy dany projekt. Przykładem mogą tu być ograniczenia czasowe w zawieraniu umów na finansowanie świadczeń z NFZ w projektach PPP z sektora ochrony zdrowia czy mieszana własność infrastruktury oświetleniowej w projektach modernizacji oświetlenia miejskiego. Konieczny jest zatem przegląd ustaw branżowych z kluczowych obszarów (ochrona zdrowia, energetyka, transport, gospodarka odpadami, wod-kan.) i eliminacja z nich barier prawnych utrudniających współpracę JST z prywatnymi inwestorami.
3. Precyzyjne uregulowanie w ustawie zasad wpływu PPP na dług jednostek sektora finansów publicznych oraz zasad klasyfikowania wydatków ponoszonych przez JST na bieżące i majątkowe (zwłaszcza w zakresie tzw. opłaty za dostępność)
Niepewność co do tego, jak PPP wpływa na dług publiczny i klasyfikację wydatków wskazywana jest jako jedna z kluczowych barier w rozwoju partnerstw. Konieczne jest precyzyjne uregulowanie tej praktyki, tak by podmioty publiczne nie miały żadnych wątpliwości co do skutków budżetowych współpracy w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego. Dotychczasowe próby uporządkowania tych kwestii okazały się niewystarczające.
Niezależnie od powyższych barier prawnych, dyskutanci podnieśli kwestię braków kompetencyjnych dotyczących problematyki PPP w urzędach. Wskazano też na zbyt małe wsparcie instytucjonalne ze strony państwa, mające upowszechniać PPP zwłaszcza wśród mniejszych podmiotów (pozwoliło to na sformułowanie ostatniej rekomendacji).
4. Zwiększenie wsparcia instytucjonalnego dla uczestników rynku PPP, zmierzającego do upowszechnienia tej formuły współpracy i do eliminacji braków kompetencyjnych wśród uczestników rynku PPP
Może to zostać osiągnięte poprzez opracowanie wzorcowej dokumentacji do projektów PPP w kluczowych obszarach aktywności JST, promowanie dobrych praktyk partnerstw na podstawie doświadczeń polskich i zagranicznych, szkolenia specjalistyczne, (współ)finansowanie doradztwa przy projektach kluczowych.
Poza PPP omawiano ideę utworzenia banku komunalnego, jednakże nie spotkała się ona z aprobatą dyskutantów. Głównym argumentem przeciw temu rozwiązaniu była relatywnie niska cena pozyskania finansowania przez podmioty z sektora publicznego w bankach komercyjnych.
Natomiast jako atrakcyjny sposób ograniczenia wydatków JST wskazano współpracę jednostek w formie Centrum Usług Wspólnych (CUW), czyli rozwiązania znajdującego się w projekcie nowelizacji ustawy samorządowej Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji, przyjętej 26 czerwca przez Parlament, które od 1 stycznia 2016 roku stanie się obowiązującym prawem.
Damian Michalak dla Forum Od-nowa