Jak wskazuje się w literaturze przedmiotu, „trudno oczekiwać, że nawet najdalej posunięte restrykcje dotyczące działalności prasowej samorządów sprawią, że w każdym polskim mieście, gminie i powiecie pojawi się niezależna prasa lokalna. W niektórych regionach na przeszkodzie stoi słabość miejscowej bazy czytelniczo-reklamowej, w innych brakuje prywatnych przedsiębiorców gotowych zaryzykować podjęcie działalności prasowej. W wielu przypadkach jedyną realną szansę na przełamanie monopolu informacyjnego instytucji samorządowych stanowi pojawienie się niezależnych lokalnych serwisów internetowych”.
Polska ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – podobnie jak regulacje VAT w innych krajach UE (oprócz Francji) – odmiennie traktuje opodatkowanie różnych dóbr kultury, a nawet dóbr identycznych co do treści, w zależności od tego, czy nośniki, na których treści te są zapisane, mają formę materialną (np. stawka VAT 5 proc.) czy zdematerializowaną (stawka zwykła 23 proc.). Zróżnicowanie to wynika z potraktowania w dyrektywie 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 z 11.12.2006, str. 1) – i w ślad za tym, w polskiej ustawie – towarów, takich jak gazety czy książki w postaci zmaterializowanej, a e-booków dostępnych tylko online jako usług, dla których nie można stosować preferencyjnych stawek opodatkowania.
W dniu 26 marca 2014 r. Rada Ministrów przyjęła Strategię Rozwoju Kapitału Społecznego 2020, której koordynatorem jest Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W Strategii wskazano, że „należy umożliwić ogółowi społeczeństwa, przy zapewnieniu twórcom i innym uprawnionym odpowiedniego poziomu ochrony ich praw, jak najszerszy dostęp do wiedzy i dorobku kulturowego oraz sprzyjać aktywności prowadzącej do zapewnienia polskiemu dorobkowi kulturowemu należnego mu miejsca w Europie i na świecie (…). Wprowadzenie jednolitej obniżonej stawki VAT indyferentnej wobec formy ich prezentacji (nośnik lub forma zdematerializowana w Internecie) miałoby na celu wspieranie rozwoju polskiego rynku książki, zwiększenie legalnego zasobu cyfrowych książek i innych treści, zapobiegającego rozwojowi piractwa internetowego, oraz zwiększenie konkurencyjności polskich wydawców i przedsiębiorców prowadzących działalność na rynku usług elektronicznych związanych z dystrybucją dóbr kultury. Jednolita obniżona stawka VAT będzie wprowadzona w przypadku zmiany dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej w tym zakresie”.
Skoro istnieje już podstawa prawna, należy zwiększyć wysiłki polskiego rządu w celu wynegocjowania z Unią Europejską przyspieszenia prac nad zmianą przepisów dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej w kierunku uspójnienia stawki VAT.
Warto tu wskazać, że z najnowszych badań statystycznych wynika, iż stale rośnie odsetek osób, które kupowały książki, czasopisma, gazety (włączając e-booki) przez internet: z 3 proc. (w 2005 r.), do 10 proc. (w 2013 r.). Czytanie i pobieranie z internetu czasopism, gazet czy wiadomości staje się coraz bardziej popularne, choć i tak jest na poziomie zaledwie 2/3 średniej unijnej – w 2013 r. taką aktywność przejawiało 30 proc. naszego społeczeństwa (13 proc. w 2005 r.). Trend do korzystania z mediów elektronicznych będzie jednak stale rosnąć i należy w nim upatrywać także ważnych zmian na rynku mediów lokalnych.
Tekst jest fragmentem ekspertyzy wykonanej przez Forum Od-nowa dla Małopolskiej Szkoły Administracji Publicznej w Krakowie.